Alzheimer – chứng bệnh suy giảm trí nhớ phổ biến ở người già

Bệnh Alzheimer là gì?

Alzheimer là bệnh sa sút trí tuệ ở người già phổ biến nhất trên thế giới, phụ nữ có tỷ lệ mắc bệnh cao gấp đôi nam giới. Alzheimer nói về tình trạng suy giảm trí nhớ khởi phát chậm và rất khó nhận biết ở những năm đầu. Bệnh này chiếm 55% tổng số ca mắc chứng mất trí nhớ và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ tư ở người cao tuổi.

Căn bệnh này được đặt theo tên của bác sĩ Alois Alzheimer. Năm 1906, Tiến sĩ Alzheimer nhận thấy những thay đổi trong mô não của một phụ nữ đã chết vì bệnh tâm thần bất thường. Các triệu chứng của cô ấy bao gồm mất trí nhớ, các vấn đề về ngôn ngữ và hành vi không thể đoán trước. Sau khi cô ấy chết, anh ấy đã kiểm tra não của cô ấy và tìm thấy nhiều khối bất thường (nay được gọi là mảng amyloid) và các bó sợi bị rối (nay được gọi là rối loạn sợi thần kinh, hoặc tau, rối).

Những mảng và đám rối trong não vẫn được coi là một số đặc điểm chính của bệnh Alzheimer. Một tính năng khác là mất kết nối giữa các tế bào thần kinh (nơ-ron) trong não. Các tế bào thần kinh truyền thông điệp giữa các phần khác nhau của não và từ não đến các cơ và các cơ quan trong cơ thể. Nhiều thay đổi não bộ phức tạp khác cũng được cho là có vai trò trong bệnh Alzheimer.

Tổn thương này ban đầu diễn ra ở các phần của não liên quan đến trí nhớ, bao gồm vỏ não bên trong và vùng hippocampus. Sau đó, nó ảnh hưởng đến các khu vực trong vỏ não, chẳng hạn như những khu vực chịu trách nhiệm về ngôn ngữ, lý luận và hành vi xã hội. Cuối cùng, nhiều vùng khác của não bị tổn thương.

Sa sút trí tuệ là một thuật ngữ chung để chỉ các bệnh liên quan đến việc mất khả năng nhận thức ở người. Các loại sa sút trí tuệ bao gồm bệnh Alzheimer, Huntington, bệnh Parkinson và bệnh Creutzfeldt-Jakob. Một người có thể đồng thời mắc nhiều loại sa sút trí tuệ. 

Theo số liệu thông kê vào năm 2013 thì tại Hoa Kỳ có tới 6,8 triệu người được chẩn đoán mắc các bệnh liên quan đến suy giảm trí nhớ trong đó 5 triệu người được chẩn đoán là mắc Alzheimer. Theo dự kiến đến năm 2050 con số này sẽ tăng lên gấp đôi.

Thông tin nhanh về bệnh Alzheimer

• Bệnh Alzheimer thường khởi phát từ 60 tuổi, tuy nhiên cũng có những trường hợp 30 tuổi đã xuất hiện những dấu hiệu sớm của bệnh.
• Nó xảy ra khi các mảng chứa beta amyloid hình thành trong não.
• Các triệu chứng ban đầu như là quên chìa khóa nhà, quên ví tiền và người ta thường không mấy để ý đến chúng.
• Khi bệnh nặng, người ta thậm chí có thể quên đi người thân trong gia đình, không thể thực hiện được các hành vi sinh hoạt hằng ngày như cách ăn uống, cách đọc chữ…trở nên nhầm lẫn và mất trí nhớ hoàn toàn. Cuối cùng, một người mắc bệnh Alzheimer có thể sẽ cần hỗ trợ toàn thời gian.

Triệu chứng của bệnh Alzheimer

Để nhận được chẩn đoán Alzheimer, người bệnh phải có các dấu hiệu suy giảm chức năng nhận thức hoặc hành vi so với trước đây. Sự suy giảm này ảnh hưởng tới cuộc sống của họ từ công việc tới các hoạt động sinh hoạt thường ngày.

Một người được coi là có khả năng mắc bệnh Alzheimer nếu họ có 2 trong số 5 triệu chứng được liệt kê dưới đây:

1. Gặp các vấn đề về trí nhớ

Các vấn đề về trí nhớ thường là một trong những dấu hiệu đầu tiên của bệnh Alzheimer, mặc dù các triệu chứng ban đầu có thể khác nhau ở mỗi người. Sự suy giảm trong các khía cạnh khác của tư duy, chẳng hạn như tìm từ thích hợp, các vấn đề về tầm nhìn/không gian và khả năng suy luận hoặc phán đoán kém, cũng có thể báo hiệu giai đoạn rất sớm của bệnh Alzheimer. Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) là một tình trạng có thể là dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer, nhưng không phải ai bị MCI cũng sẽ phát triển bệnh.

2. Giảm khả năng tiếp nhận và ghi nhớ thông tin mới

Những người mắc bệnh Alzheimer gặp khó khăn khi thực hiện các công việc hàng ngày như lái xe, nấu một bữa ăn hoặc thanh toán hóa đơn. Họ có thể hỏi đi hỏi lại những câu hỏi giống nhau, dễ bị lạc, đánh mất đồ đạc hoặc để chúng ở những nơi kỳ lạ và thậm chí thấy những điều đơn giản trở nên khó hiểu. Khi bệnh tiến triển, một số người trở nên lo lắng, tức giận hoặc bạo lực.

Ví dụ:

• Quên lịch các cuộc hẹn, bị lạc đường
• Hay để quên đồ đạc không đúng chỗ
• Nhầm các mốc thời gian như các mùa trong năm, sinh nhật của con cái
• Trong một cuộc trò chuyện thường lặp lại câu hỏi liên tục
• Khó khăn khi tiếp cận những thứ mới mẻ chẳng hạn như học cách sử dụng một loại điện thoại mới…

3. Các vấn đề về lý luận, nhiệm vụ phức tạp và thực hiện phán đoán kém

Ví dụ: quản lý tài chính kém (tính hóa đơn điện, nước, tính tiền khi mua hàng…), khó khăn khi quyết định một việc nào đó,…

4. Khả năng nhận biết trực giác giảm mà không phải do ảnh hưởng từ thị lực

Ví dụ: khó có khả năng nhận biết gương mặt người khác, không biết cách kết hợp trang phục cho phù hợp, khó tưởng tượng những hình ảnh không gian đa chiều…

5. Nói, đọc và viết bị suy giảm

Ví dụ: hay viết sai chính tả, dùng từ không đúng khi diễn tả ý nghĩ của mình

6. Thay đổi tính cách và hành vi

Ví dụ: thường có lối sống thụ động, thu hẹp, thích ở trong nhà, ngại giao tiếp xã hội

Bệnh Alzheimer hiện được xếp hạng là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ bảy ở Hoa Kỳ, nhưng thời gian từ khi chẩn đoán đến khi tử vong có khác nhau. Có thể ít nhất là ba hoặc bốn năm nếu người đó trên 80 tuổi khi được chẩn đoán, cho đến 10 năm trở lên nếu người đó trẻ hơn.

Hiện tại, không có cách chữa khỏi bệnh Alzheimer, mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây trong việc phát triển và thử nghiệm các phương pháp điều trị mới. Một số loại thuốc đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để điều trị cho những người mắc bệnh Alzheimer.

Các giai đoạn của bệnh Alzheimer

Các nhà khoa học tiếp tục làm sáng tỏ những thay đổi não bộ phức tạp liên quan đến bệnh Alzheimer. Những thay đổi trong não có thể bắt đầu từ một thập kỷ trở lên trước khi các triệu chứng xuất hiện. Trong giai đoạn rất sớm này của bệnh Alzheimer, những thay đổi độc hại đang diễn ra trong não, bao gồm sự tích tụ bất thường của protein tạo thành mảng amyloid và rối tau. Các tế bào thần kinh khỏe mạnh trước đây ngừng hoạt động, mất kết nối với các tế bào thần kinh khác và chết. Nhiều thay đổi não phức tạp khác được cho là cũng đóng một vai trò trong bệnh Alzheimer.

Tổn thương ban đầu dường như diễn ra ở vùng hồi hải mã và vỏ não bên trong, là những phần của não rất cần thiết trong việc hình thành ký ức. Khi nhiều tế bào thần kinh chết đi, các phần bổ sung của não bị ảnh hưởng và bắt đầu co lại. Đến giai đoạn cuối của bệnh Alzheimer, tổn thương lan rộng và mô não bị thu hẹp đáng kể.

Cụ thể, các giai đoạn phát triển của bệnh Alzheimer như sau:

Bệnh Alzheimer nhẹ

Khi bệnh Alzheimer trở nên tồi tệ hơn, mọi người bị mất trí nhớ nhiều hơn và những khó khăn về nhận thức khác. Các vấn đề có thể bao gồm đi lang thang và bị lạc, gặp khó khăn khi xử lý tiền và thanh toán hóa đơn , lặp đi lặp lại các câu hỏi, mất nhiều thời gian hơn để hoàn thành các công việc bình thường hàng ngày cũng như thay đổi tính cách và hành vi . Mọi người thường được chẩn đoán trong giai đoạn này.

Bệnh Alzheimer vừa phải

Trong giai đoạn này, tổn thương xảy ra ở các vùng não kiểm soát ngôn ngữ, lý luận, suy nghĩ có ý thức và xử lý cảm giác, chẳng hạn như khả năng phát hiện chính xác âm thanh và mùi. Mất trí nhớ và lú lẫn ngày càng trầm trọng hơn, và mọi người bắt đầu gặp khó khăn trong việc nhận ra gia đình và bạn bè. Họ có thể không thể học những điều mới, thực hiện các nhiệm vụ nhiều bước như mặc quần áo hoặc đối phó với các tình huống mới. Ngoài ra, những người ở giai đoạn này có thể bị ảo giác, ảo tưởng và hoang tưởng và có thể hành xử bốc đồng.

Bệnh Alzheimer nặng

Cuối cùng, các mảng và đám rối lan rộng khắp não và mô não co lại đáng kể. Những người mắc bệnh Alzheimer nặng không thể giao tiếp và hoàn toàn phụ thuộc vào sự chăm sóc của người khác. Gần cuối đời , người đó có thể nằm trên giường gần như hoặc toàn bộ thời gian khi cơ thể ngừng hoạt động.

Nguyên nhân gây bệnh Alzheimer

Mặc dù, người ta chưa tìm ra chính xác nguyên nhân là gì, song các nhà khoa học cho rằng bệnh Alzheirmer cũng giống như tất cả các loại bệnh mất trí nhớ khác, bệnh hình thành là do chết các tế bào não lưu trữ và xử lý thông tin. Ở một người mắc bệnh Alzheimer, các kết nối và các tế bào thần kinh ngày càng giảm đi trong mô não.

Những ca khám nghiệm tử thi đã chỉ ra rằng mô thần kinh trong não của người mắc bệnh Alzheimer có những mảng bám hay cặn nhỏ chúng được tạo ra từ một loại protein được gọi là beta-amyloid, gây cản trở việc dẫn truyền thông tin.

Ngoài ra, những người có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheirmer nếu họ có các yếu tố rủi ro sau:

• Tuổi tác cao
• Người mắc hội chứng Down
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh Alzheimer
• Những người đã từng chịu chấn thương sọ não hoặc bị trầm cảm muộn
• Người thường xuyên làm việc, tiếp xúc với môi trường độc hại, ô nhiễm

Chẩn đoán bệnh Alzheimer

Không có xét nghiệm đơn lẻ nào đủ để kết luận một người có đang mắc hội chứng Alzheimer hay không. Vì vậy các bác sĩ sẽ xem xét các dấu hiệu và triệu chứng, lấy tiền sử bệnh và loại trừ các tình trạng khác trước khi đưa ra chẩn đoán.

Họ cũng có thể kiểm tra khả năng phản xạ, sự cân bằng của người đó để xác định chức năng thần kinh có bình thường hay không.

Các đánh giá khác có thể bao gồm xét nghiệm máu hoặc nước tiểu, chụp CT hoặc MRI não và sàng lọc bệnh trầm cảm .

Đôi khi các triệu chứng sa sút trí tuệ có liên quan đến một rối loạn di truyền như bệnh Huntington, vì vậy xét nghiệm di truyền cũng có thể được thực hiện.

Sau khi loại trừ các điều kiện có thể khác, bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra về nhận thức và trí nhớ, để đánh giá khả năng suy nghĩ và ghi nhớ của người đó.

Một gen được gọi là APOE-e4 có liên quan đến việc hình thành lên căn bệnh Alzheimer ở những người người trên 55 tuổi. Trong một số trường hợp, xét nghiệm di truyền có thể phù hợp. Sử dụng xét nghiệm này sớm có thể cho thấy khả năng ai đó mắc hoặc phát triển bệnh. Tuy nhiên, bài kiểm tra còn gây tranh cãi và kết quả không hoàn toàn đáng tin cậy.

Trong tương lai, các xét nghiệm sinh học mới nổi có thể giúp đánh giá các dấu ấn sinh học ở những người có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Điều trị bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer không thể điều trị khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, người ta cho rằng những can thiệp trị liệu có thể giúp hạn chế sự phát triển của bệnh.

Không có thuốc điều trị chuyên biệt cho bệnh Alzheimer, mà chỉ có một số loại thuốc làm giảm các triệu chứng do bệnh gây ra và cải thiện chất lượng cuộc sống bao gồm:

Thuốc ức chế cholinesterase: Donepezil (Aricept), Rivastigmine (Exelon), Tacrine (Cognex)

Một loại thuốc khác là memantine (Namenda), một chất đối kháng thụ thể NMDA, có thể sử dụng duy nhất hoặc kết hợp với các thuốc cholinesterase.

Các yếu tố có thể thay đổi có thể giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer bao gồm:

✧ Duy trì việc tập thể dục đều đặn

✧ Kiểm soát cân nặng, hạn chế nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và béo phì

✧ Chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều rau củ, hạn chế thực phẩm nhiều carbonhydrat. Bạn có muốn biết: 9 loại thực phẩm VÀNG giúp tăng cường trí nhớ

✧ Một số nghiên cứu cho thấy việc duy trì tinh thần lạc quan và tham gia nhiều hoạt động xã hội có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Đọc thêm: 8 thói quen sống tích lành mạnh cải thiện trí nhớ tích cực mỗi ngày

Modarlet 200mg - Modafinil

❎ Modafinil là loại thuốc tăng khả năng hoạt động của não bộ hợp pháp được FDA chấp nhận, giúp não độ của bạn sắc bén hơn, giải quyết công việc, học tập tốt hơn phổ biến nhất trên thế giới.

❎ Công dụng tăng cường trí nhớ, sự tập trung, sự sáng tạo, động lực làm việc, tăng cường khả năng ra quyết định hoặc khả năng điều hành ở những người dùng khỏe mạnh. Thuốc cũng giúp loại bỏ mệt mỏi tinh thần trong vài giờ.

❎ Modalert của Sun Pharma là Modafinil được tìm kiếm nhiều nhất, giá cả phải chăng nhất và chất lượng cao nhất trên thị trường.