Buồn ngủ bất chợt – Dấu hiệu của hội chứng ngủ rũ

Bạn đã bao giờ gặp phải trường hợp ngủ vào giữa ban ngày đặc biệt là ngủ bất chợt không cưỡng lại được? Nếu bạn gặp phải tình trạng này thì rất có thể bạn đã bị chứng ngủ rũ. Chứng này lại thường không dễ phát hiện nên các bạn cần chú ý những dấu hiệu quả hội chứng này để có thể điều trị kịp thời tránh gây ra những ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày của bạn.

Hội chứng ngủ rũ là gì?

Hội chứng ngủ rũ (Narcolepsy) là một rối loạn giấc ngủ mãn tính, đặc trưng bởi việc buồn ngủ quá độ vào ban ngày và ngủ gật đột ngột mà không cưỡng lại được. Người mắc chứng ngủ rũ có thể ngủ gục bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu ngay khi đang nói chuyện, đang lái xe,…

Buồn ngủ bất chợt ban ngày

Chứng ngủ rũ là một rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến sự kiểm soát giấc ngủ và sự tỉnh táo, là một nguyên nhân có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn.

Có 2 loại chứng ngủ rũ, đó là:

• Loại 1 là chứng ngủ rũ với sự tê liệt nhất thời.
• Loại 2 là chứng ngủ rũ không có sự tê liệt nhất thời.

Triệu chứng của hội chứng ngủ rũ

Các triệu chứng chứng ngủ rũ thường được gọi là bộ tứ, nghĩa là có bốn triệu chứng cốt lõi của tình trạng này: buồn ngủ ban ngày quá mức, tê liệt khi ngủ, ảo giác và chứng mất trương lực. Mặc dù tất cả mọi người mắc chứng ngủ rũ đều cảm thấy buồn ngủ ban ngày quá mức nhưng các triệu chứng khác ít phổ biến hơn. Chỉ có khoảng 10% đến 15% số người mắc chứng ngủ rũ trải qua toàn bộ các triệu chứng dưới đây:

1. Hay gặp phải tình trạng buồn ngủ bất chợt vào ban ngày

Đây được gọi là tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày (Excessive daytime sleepiness) khiến bạn cảm thấy luôn luôn mệt mỏi. Điều này khiến cho bạn khó có thể tỉnh táo suốt cả ngày, dẫn tới cảm giác thiếu ngủ không chủ đích, thậm chí chìm vào giấc ngủ dễ dàng.

Những người mắc chứng ngủ rũ có thể thức dậy với cảm giác sảng khoái nhưng chỉ sau một thời gian ngắn lại cảm thấy mệt mỏi trở lại. Cơn buồn ngủ vẫn tồn tại bất kể người đó ngủ bao nhiêu vào ban đêm và thường tăng lên khi một người làm những công việc không thú vị hoặc đơn điệu, như xem tivi hoặc ngồi trong lớp học. Mọi người có thể cảm thấy tỉnh táo hơn khi thực hiện các nhiệm vụ thu hút sự chú ý của họ.

Ngoài tình trạng buồn ngủ dai dẳng, bệnh nhân mắc chứng ngủ rũ thường mô tả hiện tượng được gọi là “các cơn buồn ngủ”. Trong cơn buồn ngủ, cơn buồn ngủ cực độ ập đến nhanh chóng và nhu cầu ngủ hầu như không thể cưỡng lại được. Mọi người có thể ngủ bất cứ lúc nào, với những giấc ngủ ngắn chỉ từ vài giây đến vài phút. Họ thường thức dậy sau những giấc ngủ ngắn này với cảm giác tỉnh táo và tỉnh táo hơn nhiều.

Trong thời gian mất tập trung hoặc ngủ trong thời gian ngắn, những người mắc chứng ngủ rũ có thể thực hiện các hoạt động mà không có ý thức nhận thức và ít nhớ về chúng sau đó. Trong khi thực hiện các hoạt động theo thói quen như ăn uống, nói chuyện hoặc đánh máy, họ có thể ngủ quên và tự động tiếp tục hoạt động đó. Thông thường, hiệu suất của họ giảm sút, điển hình là việc viết chữ trở thành nét vẽ nguệch ngoạc khó đọc trong những cơn buồn ngủ ngắn ngủi.

2. Khó ngủ vào ban đêm

Giấc ngủ bị gián đoạn vào ban đêm cũng là hiện tượng phổ biến ở những người mắc chứng ngủ rũ. Ảnh hưởng từ 30 đến 95% bệnh nhân, giấc ngủ ban đêm bị gián đoạn có thể là một triệu chứng riêng của chứng ngủ rũ hoặc có thể do một chứng rối loạn giấc ngủ khác gây ra. Các rối loạn giấc ngủ khác gặp ở người mắc chứng ngủ rũ bao gồm mất ngủ, ngưng thở khi ngủ, rối loạn hành vi giấc ngủ REM và rối loạn cử động chân tay theo chu kỳ.

Điều thú vị là, mặc dù kiểu ngủ bị gián đoạn, nhiều người mắc chứng ngủ rũ thường ngủ cùng số giờ với những người không mắc chứng rối loạn này. Thay vì ngủ cố định vào ban đêm như hầu hết mọi người, thời gian ngủ ở những người mắc chứng ngủ rũ thường tăng lên nhờ những khoảng thời gian ngủ ngắn suốt cả ngày lẫn đêm.

Đôi khi, bạn vẫn bị thức giấc lúc nửa đêm và đó cũng là chuyện bình thường. Nhưng nếu bạn bị gián đoạn giấc ngủ liên tục, bạn sẽ dễ chìm vào giấc ngủ nhưng rồi nhanh chóng thức dậy thường xuyên suốt đêm. Điều này khiến cho chất lượng giấc ngủ của bạn bị ảnh hưởng kéo theo cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ vào ngày hôm sau.

Khó ngủ vào ban đêm

3. Mất kiểm soát cơ thể

Việc này có thể khiến đầu và mặt của bạn sụp xuống, cơ hàm suy yếu hay đầu gối khuỵu xuống đột ngột. Khi bị bất ngờ kiểu này cũng có thể tác động đến toàn bộ cơ thể của bạn làm bạn ngã khuỵu. Không phải tất cả những người mắc chứng ngủ rũ đều bị gặp phải tình trạng này nhưng đây là một trong những dấu hiệu nhận biết mà bạn không nên bỏ qua.

4. Dễ bị ảo giác

Ảo giác là những cơn ác mộng hoặc những trải nghiệm mơ mộng sống động như thật, là một trong những triệu chứng của hội chứng ngủ rũ. Những ảo giác mà người bệnh gặp phải gọi là ảo giác lúc ngủ (hypnagogic) nếu chúng xảy ra khi ngủ và ảo giác lúc thức (hypnopompic) nếu chúng xuất hiện khi người bệnh đang thức thức. Chúng có thể rất rõ ràng và đáng sợ vì người bệnh trải nghiệm giấc mơ của mình như thật.

Dễ bị ảo giác một trong những triệu chứng của chứng ngủ rũ

5. Bóng đè

Chứng tê liệt khi ngủ là tình trạng mất khả năng kiểm soát cơ bắp tự nguyện tạm thời khi thức dậy hoặc chìm vào giấc ngủ. Một người vẫn hoàn toàn tỉnh táo khi bị tê liệt khi ngủ nhưng không thể nói hoặc cử động. Thời kỳ tê liệt khi ngủ có thể kéo dài trong vài phút và khi thức dậy, mọi người lấy lại khả năng di chuyển và nói. Khoảng 25% người mắc chứng ngủ rũ bị tê liệt khi ngủ.

Ở hầu hết những người không mắc chứng ngủ rũ, giấc ngủ REM đạt được khoảng 60 đến 90 phút sau khi chìm vào giấc ngủ. Trong giấc ngủ REM, hoạt động của não tăng lên và thường có những giấc mơ sống động. Giấc ngủ REM cũng liên quan đến tình trạng tê liệt cơ tạm thời gọi là atonia. Atonia ngăn giấc mơ diễn ra trong khi ngủ và thường kết thúc khi một người thức dậy.

Những người mắc chứng ngủ rũ thường xuyên bước vào giấc ngủ REM, thường trong vòng 15 phút sau khi chìm vào giấc ngủ và những trải nghiệm thường thấy trong giấc ngủ REM có thể dẫn đến trạng thái tỉnh táo. Khi tình trạng mất trương lực vẫn tiếp diễn sau khi một người thức dậy, họ sẽ bị tê liệt khi ngủ. Nếu giấc mơ thường thấy trong giấc ngủ REM vẫn tiếp tục diễn ra khi tỉnh táo thì một số bệnh nhân coi đó là ảo giác.

Triệu chứng chứng ngủ rũ ở trẻ em

Khi chứng ngủ rũ bắt đầu ở thời thơ ấu hoặc thanh thiếu niên, nó thường bắt đầu bằng tình trạng buồn ngủ ban ngày quá mức. Sự mệt mỏi gia tăng này có thể dẫn đến thời gian ngủ kéo dài hơn bình thường, được gọi là chứng mất ngủ, cũng như việc quay trở lại giấc ngủ ban ngày thường thấy ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi.

Khi chứng ngủ rũ tiến triển, thời gian ngủ dài có thể biến mất khi giấc ngủ ban đêm trở nên gián đoạn hơn và số giấc mơ sống động cũng như tình trạng thức giấc vào ban đêm ngày càng gia tăng. Mặc dù chứng ngủ rũ là một tình trạng mãn tính kéo dài suốt đời nhưng các triệu chứng thường không trở nên trầm trọng hơn khi một người già đi.

Nguyên nhân của hội chứng ngủ rũ

Chứng ngủ rũ thường được gây ra bởi sự mất cân bằng hóa học trong não. Trong hầu hết các trường hợp, những người bị chứng ngủ rũ có mức hypocretin thấp, một chất dẫn truyền thần kinh thúc đẩy sự tỉnh táo.

Chứng ngủ rũ có thể do khiếm khuyết di truyền gây ra, ngăn cản sự sản xuất hypocretin bình thường.

Một số trường hợp hiếm hoi của chứng ngủ rũ là kết quả của sự chấn thương đến các bộ phận của não điều chỉnh giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM sleep).

Các nguyên nhân hiếm gặp khác có thể gây ngủ rũ bao gồm nhiễm trùng, tiếp xúc với độc tố, căng thẳng, thay đổi nội tiết tố (như tuổi dậy thì hoặc mãn kinh), thay đổi lịch trình ngủ.

Các tình trạng sức khỏe khác liên quan đến chứng ngủ rũ

Nghiên cứu đã chứng minh rằng những bệnh nhân mắc chứng ngủ rũ có nguy cơ mắc một số bệnh lý cao hơn. Người mắc chứng ngủ rũ phải đối mặt với tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và trao đổi chất như huyết áp cao, cholesterol cao, béo phì và tiểu đường.

Một lý do khiến những tình trạng này ngày càng phổ biến ở những người mắc chứng ngủ rũ có thể là do orexin có nhiều vai trò trong cơ thể. Ngoài việc gây ra các vấn đề trong việc duy trì chu kỳ ngủ-thức, việc mất các tế bào thần kinh sản xuất orexin cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động thể chất và tăng cân, huyết áp vào ban đêm và tích tụ mảng bám trong động mạch – tất cả đều là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra bệnh tim.

Chứng ngủ rũ cũng liên quan đến rối loạn tâm thần, bao gồm rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), lo lắng, rối loạn ăn uống, trầm cảm và tâm thần phân liệt. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng sự thay đổi lối sống và sự suy giảm do các triệu chứng của chứng ngủ rũ gây ra có thể dẫn đến sự phát triển của các rối loạn tâm thần hoặc cả chứng ngủ rũ và rối loạn tâm thần đều có chung nguyên nhân. Mặc dù tác động của chứng ngủ rũ đối với sức khỏe tâm thần là rất đáng kể, nhưng có tới 57% số người mắc chứng ngủ rũ cũng bị trầm cảm, nhưng vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu mối quan hệ phức tạp giữa chứng ngủ rũ và rối loạn tâm thần.

Một số phương pháp để hỗ trợ điều trị hội chứng ngủ rũ

Hiện nay vẫn chưa có cách chữa chứng ngủ rũ, nhưng có thể sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng. Mục đích của việc điều trị là kiểm soát các triệu chứng và cải thiện chức năng của cơ thể vào ban ngày. Chất kích thích, điều chỉnh lối sống và tránh các hoạt động nguy hiểm đều quan trọng trong việc điều trị chứng rối loạn này.

Có một số loại thuốc được sử dụng để điều trị chứng ngủ rũ. Ví dụ như các chất kích thích (như armodafinil, modafinil) có thể được sử dụng để cải thiện sự tỉnh táo.

Sử dụng thuốc có chứa armodafinil, modafinil

Các bạn có thể tham khảo thêm về 2 sản phẩm có chứa armodafinil là Waklert 150mg và sản phẩm có chứa modafinil là Modalert 200mg

Ngoài ra các bạn có thể hạn chế những triệu chứng của hội chứng ngủ rũ bằng cách thay đổi thói quen sinh hoạt theo lời khuyên của các bác sỹ như sau:

• Bỏ hút thuốc và tránh uống rượu, đặc biệt là vào ban đêm vì có thể làm trầm trọng hơn các triệu chứng của bạn.
• Luyện tập thể dục đều đặn, điều này sẽ giúp bạn có một giấc ngủ ngon vào ban đêm và cảm thấy tỉnh táo hơn vào ban ngày.
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý, vì thừa cân cũng có thể liên quan đến chứng ngủ rũ.

Đặc biệt, với những cơn buồn ngủ khi lái xe, hãy dùng xe lại và xoa nóng hai bàn tay và mat-xa đôi mắt trong ít phút. Làm một vài động tác thể dục đơn giản để vận động cổ tay vai, vặn cột sống… sẽ giúp cơ thể đỡ mỏi, thần kinh đỡ căng.

Nếu làm cách này vài lần mà vẫn chưa thấy khá hơn, cơn buồn ngủ vẫn tiếp tục tấn công, thì bạn hãy tìm chỗ phù hợp chợp mắt từ 5-10 phút. Hãy đầu hàng cơn buồn ngủ bằng cách an toàn thay vì cố lái xe vài giây, để rồi tất cả đi quá xa.

Điều quan trọng nhất là hãy cố gắng duy trì một cơ thể khỏe khoắn, với chế độ ăn dinh dưỡng cân bằng và tập luyện phù hợp, nói không với các chất kích thích, bạn nhé.

Modarlet 200mg - Modafinil

❎ Modafinil là loại thuốc tăng khả năng hoạt động của não bộ hợp pháp được FDA chấp nhận, giúp não độ của bạn sắc bén hơn, giải quyết công việc, học tập tốt hơn phổ biến nhất trên thế giới.

❎ Công dụng tăng cường trí nhớ, sự tập trung, sự sáng tạo, động lực làm việc, tăng cường khả năng ra quyết định hoặc khả năng điều hành ở những người dùng khỏe mạnh. Thuốc cũng giúp loại bỏ mệt mỏi tinh thần trong vài giờ.

❎ Modalert của Sun Pharma là Modafinil được tìm kiếm nhiều nhất, giá cả phải chăng nhất và chất lượng cao nhất trên thị trường.